Forum Jak żyć lepiej? Strona Główna Jak żyć lepiej?
Tylko głupcy uczą się na własnych błędach, mądrzy zawsze na cudzych!!!
 
 FAQFAQ   SzukajSzukaj   UżytkownicyUżytkownicy   GrupyGrupy   GalerieGalerie   RejestracjaRejestracja 
 ProfilProfil   Zaloguj się, by sprawdzić wiadomościZaloguj się, by sprawdzić wiadomości   ZalogujZaloguj 

Pewni siebie są skuteczniejsi w życiu!!!

 
Napisz nowy temat   Odpowiedz do tematu    Forum Jak żyć lepiej? Strona Główna -> Życiowy sukces.
Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat  
Autor Wiadomość
Mandaryn




Dołączył: 03 Lut 2006
Posty: 6
Przeczytał: 0 tematów

Ostrzeżeń: 0/5

PostWysłany: Pią 1:53, 03 Lut 2006    Temat postu: Pewni siebie są skuteczniejsi w życiu!!!

Pewni siebie są skuteczni

Jak przezwyciężyć "samoutrudnienia" Romana Kadzikowska-Wrzosek

Zanim podejmiemy jakieś działanie, zazwyczaj pytamy sami siebie, czy damy radę. Odpowiedź na to pytanie jest miarą naszej pewności siebie, a także naszego przekonania o własnej skuteczności.

W dniu urodzin Martina Seligmana - jednego z twórców tzw. psychologii pozytywnej - jego siedmioletnia wówczas córka życzyła mu, aby przestał być ciągle rozdrażniony i w złym humorze. Dodała też, że na pewno może się zmienić, skoro ona w piąte urodziny postanowiła nie płakać, nie kaprysić - i jej się to udało. Seligman dotychczas był przekonany, że dziewczynka zmieniła się pod wpływem jego zabiegów wychowawczych. Jednak po wysłuchaniu jej zrozumiał, na czym polega wychowywanie dziecka - dając miłość i poczucie bezpieczeństwa, budujemy w nim siłę, która pozwala mu przezwyciężyć osobiste trudności i życiowe problemy.

Każdy z nas - wyznaczając sobie pewne cele, stając przed różnymi życiowymi zadaniami i wyzwaniami - zadaje sobie pytanie, czy da radę, czy ma odpowiednie zdolności, żeby osiągnąć wyznaczony cel. Na przykład zanim podejmiemy decyzję o rozpoczęciu nauki języka obcego, z pewnością dokonamy oceny własnych możliwości. Kiedy uznamy, że mamy ku temu odpowiednie predyspozycje, przystąpimy do działania. Możemy też rozpocząć uczenie się, choć niezbyt wysoko ocenimy własne możliwości, ale będziemy znacznie mniej wytrwałymi uczniami, a ewentualne niepowodzenia przyspieszą naszą rezygnację z nauki.

Podobnych rozważań dokonujemy, kiedy stajemy przed ważnymi życiowymi zadaniami, na przykład musimy sprostać wymaganiom związanym z nową rolą (rozpoczęcie studiów, założenie rodziny, zmiana pracy itd.). Wtedy także zadajemy sobie pytanie: czy dam radę, czy mam odpowiednie umiejętności, predyspozycje? W zależności od tego, jakiej udzielimy sobie odpowiedzi, nasze działania będą bardziej bądź mniej wytrwałe, przyniosą nam większą bądź mniejszą satysfakcję, a w ostateczności zakończą się sukcesem lub porażką.

Można zatem uznać, że odpowiedź na pytanie: "Czy sobie poradzę?", jest miarą naszej pewności siebie. Do tak właśnie rozumianej pewności siebie nawiązuje Albert Bandura w koncepcji "poczucia własnej skuteczności". W czasie swojej długiej praktyki psychoterapeutycznej zauważył on, że efekty terapii zależą od tego, czy w pacjencie uda się wzbudzić wiarę w siebie i jak silna ona będzie. "Poczucie własnej skuteczności" to ocena swoich możliwości, umiejętności w określonej dziedzinie. Można mieć niskie poczucie własnej skuteczności w pewnej dziedzinie, na przykład zachowań interpersonalnych, a jednocześnie wysokie w innej, na przykład osiągnięć akademickich.

Na podstawie przeprowadzonych badań Bandura ustalił szereg prawidłowości dotyczących funkcjonowania osób o niskim i wysokim poczuciu własnej skuteczności. To, jakie posiadamy poczucie własnej skuteczności, wpływa na naszą motywację do działania, na sposób działania, wytrwałość, na nasze emocje w trakcie działania i nasze przyszłe aspiracje. Kiedy na drodze do osiągnięcia celu pojawiają się przeszkody, osoby o wysokim poczuciu własnej skuteczności wzmagają wysiłek, aby je przezwyciężyć. Podobnie postąpią, gdy są niezadowolone z uzyskanych rezultatów swoich działań. Niepowodzenie wywołuje u nich negatywne emocje (złość, rozczarowanie), ale jednocześnie mobilizuje do podjęcia ponownych prób osiągnięcia celu. Nie zrobią tak natomiast osoby o niskim poczuciu własnej skuteczności. Porażka prowadzi je do apatii, depresji i rezygnacji z osiągnięcia celu.

Osoby o wysokim i niskim poczuciu własnej skuteczności różnie też zachowują się w sytuacji, gdy ich działania kończą się sukcesem. Tym pierwszym daje to podstawy do wzrostu ich aspiracji. U tych drugich często pojawia się przekonanie, że osiągnięcie celu wiązało się z wysiłkiem, którego z pewnością nie będą w stanie powtórzyć, i w rezultacie obniżają swoje aspiracje.
Ustalenia Bandury dotyczą również przyjętych przez te osoby strategii działania. Ogólnie można powiedzieć, że ludzie o wysokim poczuciu własnej skuteczności wybierają strategie bardziej adekwatne. Są oni bardziej zorientowani zadaniowo i w konsekwencji bardziej skoncentrowani na osiągnięciu celu i znalezieniu właściwego sposobu rozwiązania problemu, bardziej plastyczni w poszukiwaniu różnych możliwości działania. Z kolei ludzie o niskim poczuciu własnej skuteczności mają tyle wątpliwości dotyczących swoich umiejętności, że w trakcie działania koncentrują się przede wszystkim na własnych przeżyciach, rozważają konsekwencje ewentualnej porażki, a przez to zwracają mniejszą uwagę na sam proces dążenia do celu czy rozwiązania zadania.

Odwołując się do teorii kontroli działania, można zatem powiedzieć, że osobom o niskim poczuciu własnej skuteczności bardzo trudno jest uzyskać zgodność między swoimi zamiarami a działaniem. Wydaje się również, że częściej stosują one różnego rodzaju strategie, które mają obniżać ich lęk przed porażką, na przykład "samoutrudnianie" czy "obronny pesymizm". Każda z tego rodzaju strategii - choć niesie ze sobą pewne korzyści (samoutrudnianie zmniejsza lęk i chroni pozytywną samoocenę, zaś obronny pesymizm pozwala wykorzystać motywującą siłę lęku i odnieść sukces) - utrwala niskie poczucie własnej skuteczności.

Od czego zależy nasze poczucie własnej skuteczności? Dlaczego porażka u niektórych osób obniża poczucie własnej skuteczności, a u innych nie ma żadnego wpływu? Zgodnie z zaproponowaną przez Carol Dweck koncepcją "ukrytych teorii na temat zdolności" ludzie różnią się poglądami na temat zdolności. Jedni uważają, że są one czymś stałym, niezmiennym. Podejmując jakiekolwiek działania, starają się sprawdzić poziom swoich zdolności. Gdy muszą wzmóc wysiłek, aby osiągnąć cel, traktują to jako dowód deficytu zdolności, porażkę zaś uważają za ostateczne potwierdzenie ich braku. W konsekwencji mają niskie poczucie własnej skuteczności w określonej dziedzinie - w pracy, nauce czy wychowywaniu dzieci. Zgodnie z opisanym wcześniej mechanizmem działania, takie osoby przyjmują nieadekwatne strategie działania i w rezultacie ponoszą kolejne porażki, co utwierdza je w przekonaniu o własnej niekompetencji, braku predyspozycji.

Zatem przyjęcie poglądu, że umiejętności są czymś stałym i niezmiennym, oraz brak wiary w możliwość zdobycia doświadczenia i nowych kompetencji prowadzą do wywołujących depresyjny nastrój rozważań na temat swoich braków, a w efekcie utrwalają niskie poczucie własnej skuteczności i wiodą do wycofania się z działań, które mogą zakończyć się sukcesem.

Są też ludzie, którzy uważają zdolności za efekt uczenia. Dla nich działanie stwarza okazję do zdobycia nowych kompetencji, wzmożony wysiłek jest dowodem zaangażowania w rozwijanie swoich umiejętności, a porażki mają wartość przede wszystkim informacyjną - wskazują na to, nad czym należy jeszcze popracować. Można powiedzieć, że osoby takie uczą się na błędach, i zdobywając nowe umiejętności, zyskują coraz większe poczucie własnej skuteczności w danej dziedzinie.

Bandura podpowiada również, jak wzmocnić wiarę w siebie, jak zyskać pewność siebie, co buduje nasze poczucie własnej skuteczności w dowolnej dziedzinie. Na początku z pewnością warto przyjrzeć się swoim poglądom na temat zdolności i predyspozycji - czy czasem nie przystępujemy do działania z przyjętym z góry założeniem, że nie mamy odpowiednich zdolności i predyspozycji do tego, aby na przykład zostać dobrym rodzicem, zrobić karierę zawodową, opanować jakąś dziedzinę wiedzy? Najczęściej swoje predyspozycje oceniamy, porównując się z tymi, którzy są naszym zdaniem doskonałymi rodzicami, osiągnęli sukces zawodowy, czy też mistrzostwo w danej dziedzinie. W takiej konfrontacji nasze zdolności zazwyczaj mają marne szanse albo nie mają żadnych.
Zatem kiedy stajemy przed nowym wyzwaniem, wyznaczamy sobie pewien cel, musimy przede wszystkim określić kolejne kroki - "podcele" - naszego działania. Muszą one być sformułowane w sposób konkretny i być niezbyt odległe w czasie - realizacja kolejnych etapów nie tylko przybliża nas do osiągnięcia zamierzonego celu, ale też dostarcza osobistej satysfakcji i zadowolenia. To z kolei stanowi podstawę kształtowania się zainteresowania i zaangażowania w działanie, a przede wszystkim wzrostu poczucia własnej skuteczności, pewności siebie i wiary w sukces. W tej sytuacji porównujemy się sami ze sobą i dzięki temu mamy szansę zauważyć, że stopniowo opanowujemy umiejętności i zdobywamy doświadczenie.

Bandura przekonuje nas, że wierząc we własną zdolność uczenia się, zdobywania nowych kompetencji, zyskujemy siłę, która pozwala nam osiągać ważne cele, panować nad swoim życiem. Dzięki pewności siebie możemy zachowywać się w sposób aktywny w różnych życiowych sytuacjach, co - jak pokazują liczne badania - ma pozytywny wpływ na nasze zdolności radzenia sobie z życiowymi problemami (np. zdrowotnymi) i pozwala doświadczać w większym stopniu satysfakcji i zadowolenia, czyli przyczynia się do wzrostu jakości naszego życia.

Romana Kadzikowska-Wrzosek

Dr Romana Kadzikowska-Wrzosek jest psychologiem, pracuje w Zakładzie Psychologii Społecznej i Osobowości Instytutu Psychologii Uniwersytetu Gdańskiego. Zajmuje się psychologią osobowości, szczególnie badaniem relacji między różnymi aspektami celów i planów życiowych a funkcjonowaniem osobowości.

Artykuł został opublikowany w "Charakterach", nr 4/2004


Post został pochwalony 0 razy
Powrót do góry
Zobacz profil autora
Wyświetl posty z ostatnich:   
Napisz nowy temat   Odpowiedz do tematu    Forum Jak żyć lepiej? Strona Główna -> Życiowy sukces. Wszystkie czasy w strefie CET (Europa)
Strona 1 z 1

 
Skocz do:  
Możesz pisać nowe tematy
Możesz odpowiadać w tematach
Nie możesz zmieniać swoich postów
Nie możesz usuwać swoich postów
Nie możesz głosować w ankietach

fora.pl - załóż własne forum dyskusyjne za darmo
Powered by phpBB © 2001, 2005 phpBB Group
Regulamin